Dư luận đang dấy lên lo ngại khi ba khu vực chiến lược – Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc – được chuẩn bị cho kế hoạch đặc khu kinh tế mới. Dù mang danh “thí điểm phát triển”, nhiều người cảnh báo đây có thể trở thành cuộc đánh đổi nguy hiểm giữa chủ quyền và lợi ích ngắn hạn.
Các đặc khu này nắm giữ vị trí then chốt về an ninh – quốc phòng và giao thương biển Đông. Nếu thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ, việc mở cửa cho các nhà đầu tư nước ngoài dài hạn có thể dẫn đến lệ thuộc kinh tế và rủi ro kiểm soát hạ tầng trọng yếu. Trong khi đó, người dân địa phương đang chịu thiệt hại: bị thu hồi đất, mất kế sinh nhai và không có tiếng nói trong quá trình hoạch định chính sách.
Về kinh tế, mô hình đặc khu từng thất bại ở nhiều nơi do trở thành điểm nóng về trốn thuế, ô nhiễm và bất bình đẳng. Nếu không có biện pháp minh bạch, lợi nhuận sẽ chỉ chảy về nhóm lợi ích, còn người dân phải gánh nợ, môi trường bị tàn phá, và doanh nghiệp trong nước bị đè bẹp bởi cạnh tranh thiếu công bằng.
Một chính sách phát triển thực sự bền vững không thể dựa trên việc “cho thuê tương lai” của đất nước. Việt Nam cần cải cách thể chế, đầu tư giáo dục và công nghệ, chứ không phải đánh đổi đất, biển và lòng tin nhân dân để đổi lấy những con số tăng trưởng dễ dãi trên giấy.
